لب‌های ترک خورده روستاهای خراسان شمالی/ چشمان منتظر و تانکرهای آبی که جان به لب می‌آورند

به گزارش خبرنگار مهر، خراسان شمالی در شمال شرق کشور از جمله استان‌های دارای اقلیم نیمه خشک در کشور محسوب می‌شود و به همین دلیل نیز مسئله تامین آب مورد نیاز برای کشاورزی، شرب، صنعت و... همواره یکی از دغدغه های مردم و مسئولان این استان بوده است.

خشکسالی های چند سال اخیر اگر چه بیشترین تاثیر را به بخش کشاورزی این استان که غالب آن هنوز سنتی است؛ گذاشته اما در بخش آب شرب شهری و روستایی نیز مشکلات زیادی را به وجود آورده است.

پیش از این مسئولان شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی با اشاره به کاهش حدودا 50 درصدی ذخیره آب سدهای استان؛ نسبت به بحران کم‌آبی و تامین آب شرب شهری در خراسان شمالی هشدار داده بودند.

در بخش آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی اما مشکلات به گونه‌ای دیگر است در حالی که پارسال به علت کم‌آبی، آب شرب مورد نیاز اهالی 113 روستای این استان از طریق آبرسانی سیار با استفاده از تانکرهای آبرسانی تامین می‌شد گفته شده امسال به دلیل خشکسالی احتمال دارد این تعداد به 350 روستا افزایش یابد؛ معضلی که قاسم جعفری، رییس مجمع نمایندگان خراسان شمالی در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به آن گفت که احتمالا در تابستان امسال نیمی از روستاهای این استان نیازمند آبرسانی با استفاده از تانکر سیار خواهند بود.

آنجا که آب از آب تکان نمی خورد

مسئله خشکسالی یک نوع تغییر اقلیم محسوب می‌شود و مانند بحران گذرا نیست، این تغییر اقلیم در ایران و علی الخصوص خراسان شمالی مشکلات عدیده ای را برای مسئولین و مردم بوجود آورده که مشهودترین آن کمبود آب شرب و کاهش منابع آبی در استان است.

ناگفته روشن است که در این شرایط حوزه مدیریت آب شرب و مصرف بهینه، نیازمند همکاری دوجانبه مسئولان شرکت‌های تابعه وزارت نیرو در استان و مردم است.

اگر چه میزان مصرف آب شرب در حوزه شهری و روستایی در مقایسه با حوزه کشاورزی، بسیار کم است اما همین میزان نیز در بسیاری از موارد به صورت غیراصولی و توام با اسراف مصرف می شود که اگر همین مقدار هم از سوی مردم مدیریت شود و هدر نرود، به یقین بخشی از مشکلات حوزه آب شرب در استان مرتفع می شود.

اکنون علاوه‌بر دشواری‌های تامین آب در شهرهای خراسان شمالی؛ تامین آب شرب تعداد کثیری از روستاهای استان نیز با مشکل مواجه شده به گونه ای که در سال های اخیر با گرم شدن هوا اهالی بیش از 100 روستای خراسان شمالی برای تامین آب شرب مورد نیاز خود چشم انتظار تانکرهای آبرسانی هستند؛ تانکرهای آبی که با وجود تلاش مسئولان امر، گاهی با تأخیر خود؛ بسیاری از مردم روستا را جان به لب می کنند.

در زمینه مشکلات تامین آب شرب در روستاهای خراسان شمالی که حدود نیمی از جمعیت 867 هزار نفری استان را در خود جای داده اند، معاون پشتیبانی و منابع انسانی شرکت آب و فاضلاب روستایی این استان با اشاره به تفاوت الگوی مصرف آب شرب در روستاها در مقایسه با شهرها، می گوید: برای تامین آب شرب و توزیع آن در میان مشترکین روستایی؛ با توجه به میزان جمعیت روستاها دبی مورد استفاده از منابع آبی، با همکاری شرکت آب منطقه ای در اختیار اهالی روستاها قرار می گیرد اما متاسفانه الگوی مصرف آب شرب در روستاها با شهرها متفاوت است و این میزان جوابگوی نیاز روستاییان نیست.

رمضانعلی حسن‌زاده در گفتگو با خبرنگار مهر، اضافه می‌کند: در بسیاری از روستاهای استان؛ اهالی در کنار منازل خود اقدام به کاشت صیفی جات کرده و از آب شرب برای آبیاری آنها استفاده می کنند.

به گفته وی علاوه بر این غالب روستاییان به واسطه اشتغال به دامداری، از آب شرب برای سیراب کردن دام های خود نیز استفاده می کنند.

این مسئول تصریح می کند: این شیوه مصرف در حالی صورت می گیرد که برای تهیه آب شرب هزینه گزافی صرف شده؛ هزینه ای که حتی در مقابل آن؛ آب بهایی که از مشترکین دریافت می شود نیز بسیار ناچیز است.

وی عنوان می کند: میزان آب مصرفی برای صیفی جات و دام ها در روستاهای استان بیش از نیمی از آب تولید و توزیع شده در این روستاها است و یکی از دلایلی که مشترکین روستایی در ایام گرم سال با کمبود آب شرب مواجه می شوند نیز این است که از آب شرب برای مصارف غیر شرب استفاده می کنند.

حسن زاده با مقایسه تعرفه آب مصرفی در روستاها با تعرفه شهری، اظهار می کند: تعرفه دریافتی از مشترکین ساکن در روستاها حدود 30 درصد کمتر از تعرفه دریافتی از شهروندان است در حالی که مقدار هزینه برای تولید آب شرب شهری و روستایی یکسان است.

وی می افزاید: در بحث مدیریت مصرف، کارکنان شرکت آبفار خراسان شمالی با توجه به میزان تخصیص اعتبارات مصوب و برنامه ریزی های انجام گرفته، اقدام به بازسازی شبکه های فرسوده کرده و ضمن تعویض کنتورهای خراب؛ با انشعابات غیر مجاز و مشترکین متخلف نیز برخورد می کنند.

روستاهایی که آب از سرشان گذشته است

شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی 105 هزار و 315 مشترک را در هشت شهرستان این استان زیر پوشش خدمات خود دارد و از 865 روستای این استان، 607 روستا با جمعیت 341 هزار و 641 نفر زیر پوشش خدمات این شرکت قرار دارند.

پارسال در فصل بهار و تابستان 113 روستا از این تعداد با استفاده از تانکر آب رسانی می شد؛ و بنا به اعلام شرکت آب و فاضلاب روستایی استان؛ این شرکت پارسال با حمل هفت هزار و 260 تانکر سیار، 51 هزار و 408 متر مکعب آب را بین هشت هزار و 860 خانوار روستایی استان مشتمل بر 37 هزار و 767 نفر در 113 روستا توزیع کرد.

بر پایه این گزارش هزینه آبرسانی سیار به این روستاها در سال گذشته پنج میلیارد و227 میلیون ریال بوده است.

اما امسال وضعیت به نسبت پارسال وخیم تر است چرا که به دلیل تشدید خشکسالی تعداد روستاهایی که نیازمند آبرسانی با استفاده از تانکر در خراسان شمالی شده اند به نسبت پارسال چند برابر شده و حتی گفته شده احتمال دارد نیمی از روستاهای این استان در فصل تابستان برای تامین آب شرب نیازمند آبرسانی با تانکر باشند.

بهروز برنامهر، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به معضل کم آبی در این استان می گوید: فروردین ماه امسال برای تامین آب شرب مورد نیاز اهالی 32 روستای خراسان شمالی با سه هزار و 920 خانوار و 16 هزار و 708 نفر جمعیت زیر پوشش، آبرسانی با استفاده از تانکر انجام شد.

به گفته وی شر کت آبفار خراسان شمالی در این ماه با 441 نوبت آبرسانی سیار، سه هزار و 757 متر مکعب آب را به این روستاها حمل و در بین اهالی توزیع کرد.

برنامهر اضافه کرد: در فروردین ماه امسال در هریک از شهرستان های شیروان و راز و جرگلان هشت روستا، هفت روستا در مانه و سملقان، سه روستا در گرمه، دو روستا در شهرستان های اسفراین و بجنورد و یک روستا نیز در جاجرم با استفاده از تانکر آبرسانی می شد.

وی با اشاره به این که با گرم تر شدن هوا تعداد روستاهایی که برای تامین آب نیازمند حمل آب با استفاده از تانکر بودند افزایش یافت، تصریح کرد: در حال حاضر و در شرایطی که هنوز به فصل تابستان نرسیده ایم؛ 113 روستای خراسان شمالی با 9 هزار و 944 خانوار آبرسانی سیار می شوند.

به گفته برنامهر با وضعیت بارندگی‌های امسال تعداد روستاهایی که در تابستان نیازمند آبرسانی سیار می‌شوند؛ در این استان افزایش می‌یابد و شرکت آب و فاضلاب روستایی خراسان شمالی برای آبرسانی به این روستاها نیازمند تهیه 192 دستگاه تانکر با ظرفیت 739 هزار لیتر با اعتبار 10 میلیارد و 249 میلیون ریال است.

وی با اشاره به کاهش شدید بارندگی در دو سال اخیر در خراسان شمالی با بیان این که پدیده خشکسالی و کم آبی استان را به صورت جدی تهدید می کند، از مردم خواست تا به صرفه جویی و مصرف بهینه آب، برای پیشگیری و مدیریت این بحران وارد میدان شوند.